U xơ tuyến tiền liệt là gì? giai đoạn phát triển, nguyên nhân và cách chữa trị

U xơ tuyến tiền liệt hay còn gọi là bệnh phì đại tuyến tiền liệt là căn bệnh thường gặp ở nam giới độ tuổi ngoài 50. Chúng phát triển theo 3 giai đoạn với các triệu chứng khác nhau ở từng  giai đoạn. Hãy cùng tuyentienliet.com.vn tìm hiểu giai đoạn phát triển và cách điều trị chứng bệnh u xơ tuyến tiền liệt hiệu quả.

Tuyến tiền liệt là gì?

Tuyến tiền liệt là một tuyến trong hệ sinh sản của nam giới. Nó nằm ở đằng trước trực tràng và túi tinh, ôm gọn một phần niệu đạo sau và đồng thời nằm dưới đáy bàng quang. Khi ở độ tuổi trưởng thành (từ 18 – 20 tuổi), kích thước tuyến tiền liệt ở nam giới duy trì trung bình khoảng 20g và có hình dáng gần như quả óc chó.

Nhiệm vụ chính của tuyến tiền liệt là tiết ra một dịch kiềm màu trắng hòa lẫn cùng tinh dịch để nuôi dưỡng và bảo vệ tinh trùng khỏi các tác nhân gây bệnh, góp phần vào quá trình phóng tinh. Đồng thời dịch kiềm này còn hỗ trợ giúp các tinh trùng di chuyển nhanh hơn để gặp trứng khi bên trong tử cung nữ giới, làm tăng khả năng giữ gen di truyền tốt hơn. Chất dịch kiềm do tuyến tiền liệt tiết ra chiếm khoảng 25% – 50% trong tinh dịch.

Bệnh u xơ tuyến tiền liệt là gì?

Bệnh u xơ tuyến tiền liệt hay còn gọi là bệnh u xơ tiền liệt tuyến, phì đại tuyến tiền liệt, phì đại tiền liệt tuyến lành tính là hiện tượng kích thước tuyến tiền liệt phình to và chèn vào niệu đạo, bàng quang và các bộ phân xung quanh khi nam giới bước vào độ tuổi trung niên (khoảng ngoài 50 tuổi).

Hình ảnh bệnh phì đại tuyến tiền liệt

Mức độ phì đại tuyến tiền liệt (hay còn gọi là kích thước khối u xơ tiền liệt tuyến) ở mỗi người bệnh là khác nhau:

• Trung bình tuyến tiền liệt phát triển thêm khoảng từ 10g – 60g, có nghĩa là kích thước khối u xơ tiền liệt tuyến nặng khoảng 30g – 60g.
• Các trường hợp đặc biệt, khối u xơ phát triển thêm khoảng 80g – 180g, tức kích thước khối u xơ tuyến tiền liệt có thể ở mức 100g – 200g. Tuy nhiên, các trường hợp này thường ít xảy ra.

Ở Việt Nam, các số liệu thống kê cho thấy hiện nay có tới 45% đến 70% số nam giới trong độ tuổi từ 50 đến 75 mắc căn bệnh u xơ tuyến tiền liệt.

Bệnh u xơ tiền liệt tuyến gây ra một loại các vấn đề về tiểu tiện như: đi tiểu nhiều lần, tiểu ngắt quãng, tiểu đêm nhiều lần, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu khó, có cảm giác tiểu không hết, tiểu ngập ngừng, bí tiểu… Nếu không được điều trị có thể khiến bệnh nặng và gây ra các biến chứng.

Nguyên nhân u xơ tuyến tiền liệt

U xơ tuyến tiền liệt thường do nhiều yếu tố tác động gây ra như: vấn đề tuổi tác, lịch sử giai đình, môi trường sống và làm việc, thói quen sinh hoạt hàng ngày, uống nhiều rượu bia và sử dụng chất kích thích, thuốc lá, cafe…

• Tuổi tác: Bệnh u xơ tiền liệt tuyến thường gặp khi nam giới bước vào thời kì lão hóa. Tỉ lệ người mắc u xơ tiền liệt liệt tuyến ở độ tuổi dưới 40 rất thấp.
• Môi trường làm việc: Người bệnh phải làm trong môi trường làm việc bụi bẩn, ô nhiễm trong thời gian dài cũng là nguyên nhân khiến tuyến tiền liệt phình to sớm.
• Tiền sử gia đình: Nhiều công bố cho thấy tỉ lệ người có người thân đã từng mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường.
• Người mắc các bệnh về xơ gan, viêm tuyến tiền liệt, bệnh tiểu đường, bệnh huyết áp dễ kéo theo bệnh u xơ tiền liệt tuyến.
• Lười uống nước lọc
• Dinh dưỡng thiếu khoa học: xảy ra ở những người có thói quen ăn nhiều đồ béo, đồ dầu mỡ nhưng ít ăn rau xanh, chất xơ và các loại hoa quả, trái cây tươi.

Nguyên nhân gây u xơ tuyến tiền liệt

• Do lạm dụng rượu bia, thuốc lá trong thời gian dài
• Yếu tố khác: Các nghiên cứu chỉ ra sinh hoạt tình dục quá nhiều hoặc không sinh hoạt tình dục đều làm tăng nguy cơ gây bệnh.

3 giai đoạn phát triển bệnh u xơ tuyến tiền liệt

Bệnh u xơ tuyến tiền liệt phát triển qua 3 giai đoạn chính

Giai đoạn 1

Là giai đoạn phát triển đầu tiên của bệnh với các triệu chứng:

• Khó tiểu
• Tiểu chậm, nhỏ và yếu
• Đi tiểu vội, buồn tiểu là phải đi ngay
• Tiểu đêm nhiều lần
• Lượng nước tiểu đi được mỗi lần rất ít.

Ở giai đoạn 1, bệnh còn nhẹ với các triệu chứng có thể phát hiện dễ dàng. Đây cũng là giai đoạn kích thước u xơ tiền liệt tuyến còn nhỏ (khoảng dưới 45g) nên người bệnh có thể uống thuốc điều trị bệnh từ bên trong.

Tuy nhiên đa số người bệnh có tâm lí cố gắng chịu không đi thăm khám bác sĩ vì lầm tưởng do tuổi tác cao,thận và các chức năng suy giảm nên mới gây rối loạn đường điểu. Chính sự chủ quan này đã vô tình tiếp tay, giúp bệnh có cơ hội phát triển sang giai đoạn 2.

Giai đoạn 2

Người bệnh xuất hiện các tổn thương thực thể như:

• Bàng quang dãn
• Nước tiểu ứ đọng
• Tiểu buốt kèm theo tiểu dắt
• Đi tiểu khó
• Tiểu nhiều lần với mức độ ngày tăng lên cả ngày và đêm
• Có dấu hiệu nhiễm khuẩn với triệu chứng đi tiểu buốt và nước tiểu đục.

Khối u xơ chèn ép khiến nước tiểu bị ứ đọng

Ở giai đoạn 2, do kích thước tuyến tiền liệt phình to (khoảng trên 45g) chèn và tạo áp lực vào bàng quang, niệu đạo làm gây ra các tổn thương thực thể.

Thăn khám giai đoạn này, tùy vào kích thước khối u xơ, từng trường hợp bệnh nhân mà các bác sĩ sẽ có các chỉ định điều trị khác nhau cho người bệnh: có thể uống thuốc điều trị nội khoa hoặc sẽ phải mổ cắt bóc khối u xơ tuyến tiền liệt.

Giai đoạn 3

Là giai đoạn nặng của bệnh phì đại tuyến tiền liệt và có thể gây ra biến chứng nguy hiểm như: suy thận. Các triệu chứng xuất hiện với mức độ nặng, rõ rệt:

• Nước tiểu rỉ liên tục gây chứng đi tiểu không tự chủ.
• Bàng quang căng dãn khiến bụng căng tức, đau và khó chịu.
• Có thể xuất hiện đi tiểu ra máu do người bệnh cố rặn tiểu gây vỡ các tĩnh mạch trong bàng quang và niệu đạo.

Các triệu chứng toàn thân:

• Da xanh thiếu máu
• Buồn nôn, hay bị hoa mắt chóng mặt.
• Chán ăn
• Mất ngủ do đi tiểu nhiều lần
• Sức khỏe suy kiệt
• Cơ thể mệt mỏi, suy nhược.
• Phù, bụng cảm giác to hơn.
• Tăng huyết áp.

Đây là những biểu hiện của suy thận do bàng quang và niệu đạo bị rối loạn đường tiểu kéo dài.

U xơ tuyến tiền liệt có thể phát triển từ từ trong một thời gian dài mà không gây ra sự nguy hiểm nào. Nhưng vì tuyến bao quanh niệu đạo nên nếu bị phì đại tuyến tiền liệt sẽ gây cản trở dòng nước tiểu từ bàng quang ra niệu đạo, làm xuất hiện các triệu chứng rối loạn về tiểu tiện. Trường hợp nặng có thể gây bí tiểu mạn tính dẫn đến viêm bàng quang, viêm đường tiết niệu, thậm chí suy thận. Do đó người bệnh cần đi khám khi xuất hiện triệu chứng rối loạn tiểu tiện hoặc bí tiểu cấp tính.

Các biến chứng nguy hiểm của u xơ tiền liệt tuyến

Biến chứng u xơ tiền liệt tuyến khi không được điều trị kịp thời hoặc có thể gây ra các bệnh nguy hiểm như:

• Tổn thương bàng quang: khối u xơ tiền liệt tuyến và sự ngưng đọng nước tiểu khiến bàng quang phải chịu sức ép và co bóp khi ít nước tiểu trong một thời gian dài. Điều này khiến các bức cơ thành của bàng quang trải dài và làm suy yếu . Tình trạng này thường được cải thiện sau khi điều trị hoặc phẫu thuật u xơ tuyến tiền liệt.

Các biến chứng u xơ tiền liệt tuyến

• Bí tiểu cấp: đây là biến chứng dễ gặp phải nhất, người mắc phì đại tuyến tiền liệt khi gặp phải biến chứng này sẽ có hiện tượng đau bụng đột ngột, buồn tiểu nhưng không có khả năng đi tiểu (chứng bí tiểu) hoặc tiểu buốt kèm tiểu rắt. Để giải quyết tình trạng bí tiểu này người bệnh phải dùng cách thông tiểu.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: U xơ tiền liệt tuyến phát triển to và chèn vào đường tiết niệu sẽ gây nhiễm trùng và viêm một phần đường tiết niệu nếu không có biện pháp làm nhỏ khối u xơ.
• Hình thành sỏi bàng quang: Cổ bàng quang bị chít hẹp do sự chèn ép của u phì tuyến tiền liệt nên không thể tống hết nước tiểu ra ngoài. Nước tiểu ngưng đọng lâu ngày trong bàng quang là nguyên nhân tác động làm hình thành sỏi bàng quang.
• Tổn thương thận, suy thận: Bàng quang bị ứ đọng nước tiểu tác động làm gia tăng sức căng ở thận, đồng thời làm hạn chế dòng chảy của nước tiểu từ thận và quá trình bài tiết nước tiểu, có thể gây tổn thương thận cấp – tình trạng suy giảm chức năng thận kéo dài từ vài giờ đến vài ngày sau đó cơ thể tự điều chỉnh phục hồi bình thường. Nhưng nếu kéo dài có thể gây chứng suy thận cấp hoặc có thể là bệnh thận mạn.

Phát hiện u xơ tiền liệt tuyến như thế nào?

Rất khó để người bệnh có thể tự phát hiện bệnh u xơ tiền liệt tuyến tại nhà do không thể đo chính xác kích thước tuyến tiền liệt hiện tại. Vì vậy, khi có các dấu hiệu rối loạn đường tiểu người bệnh cần đến thăm khám tại các cơ sở Y tế uy tín để xác định có bị mắc u xơ tiền liệt tuyến hay không? Một số phương pháp thường được dùng trong phát hiện u xơ tiền liệt tuyến như:

Thăm trực tràng: Phương pháp này phụ thuộc nhiều vào kỹ năng của bác sĩ. Khi sờ vào tuyến tiền liệt qua trực tràng có thể phát hiện kích thước tuyến tiền liệt khi phình to hay không?

Xét nghiệm máu: Dùng để phân biệt bệnh u xơ tuyến tiền liệt và ung thư tuyến tiền liệt thông qua chỉ số PSA (kháng nguyên đặc hiệu tiền liệt tuyến) trong máu. Nếu:

• Nếu chỉ số PSA < 4 ng/ml, người bệnh có tỉ lệ mắc u xơ tuyến tiền liệt cao hơn.
• Nếu chỉ số PSA > 10 ng/ml, người bệnh có khả năng bị mắc ung thư tuyến tiền liệt.

Siêu âm:  Phương pháp này cho phép xác định chính xác kích thước và khối lượng của tuyến tiền liệt ở thời điểm hiện tại; đo được lượng nước tiểu tồn dư trong bàng quang để đánh giá mức độ ảnh hưởng của bệnh. Để tiến hành siêu âm, người bệnh cần nhịn tiểu cho bàng quang căng to để đánh giá tuyến tiền liệt chính xác được.

3 Cách chữa trị u xơ tuyến tiền liệt

Tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh, từng mức độ bệnh và từng thể trạng người bệnh khác nhau mà các bác sĩ sẽ cân nhắc đưa ra các phương pháp điều trị u xơ tuyến tiền liệt khác nhau. Dưới đây là 3 phương pháp chữa trị u xơ tuyến tiền liệt thường dùng: điều trị nội khoa bằng thuốc Tây y, các vị thuốc Nam hoặc mổ u xơ tuyến tiền liệt.

Điều trị nội khoa u xơ tiền liệt tuyến bằng thuốc Tây y

Một số thành phần thuốc điều trị nội khoa u xơ tiền liệt tuyến như:

• Nhóm ức chế alpha 1: bao gồm loại thuốc như: terazosin, doxazosin, tamsulosin, alfuzosin và silodosin.
• Nhóm ức chế 5 alpha : chủ yếu là loại finasteride giúp làm giảm lượng DHT (Dihydrotestosteron) – nguyên nhân khiến các tế bào tuyến tiền liệt phát triển.
• Nhóm ức chế alpha không chọn lọc: với một số loại như: Nicergoline, Phenoxybenzamin và Thymoxamine.

Tuy nhiên, ngoài tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh, do có tính kháng sinh mạnh nên các loại thuốc Tây y có thể gây ra một số tác dụng phụ cho người bệnh.

Lưu ý:

• Uống thuốc điều trị nội khoa bệnh phì đại tuyến tiền liệt  là phương pháp thường được áp dụng khi người bệnh có khối u xơ nhỏ (thường dưới 45g).
• Người bệnh không tự ý mua thuốc hoặc dùng đơn thuốc của người khác để trị bệnh.
• Việc dùng uống thuốc cần có sự thăm khám và kê đơn điều trị của bác sĩ chuyên khoa để điều trị đúng tình trạng bệnh tránh các trường hợp ngoài ý muốn.
• Người bệnh cần có sự kiên trì dùng thuốc điều trị bệnh theo hướng dẫn của bác sĩ để có thể đạt được hiệu quả tích cực.

Điều trị bằng thuốc Nam

Hiện nay, hai loại thuốc Nam ở nước ta được sử dụng nhiều nhất trong hỗ trợ điều trị phì đại tuyến tiền liệt là cây trinh nữ hoàng cung và cây Náng hoa trắng.

Náng hoa trắng và trinh nữ hoàng cung là 2 loại cây có hình dáng rất giống nhau, tuy nhiên lá, thân và củ cây náng to gấp 2-3 lần cây trinh nữ hoàng cung. Vì vậy người bệnh vẫn có thể phân biệt được.

Hình ảnh cây Náng Hoa trắng

Năm 2008, với đề tài nghiên cứu về tác dụng của cây Náng hoa trắng của vị Tiến sĩ Nguyễn Bá Hoạt (Nguyên Viện phó Viện Dược Liệu TW Việt Nam), Viện Dược Liệu đã kiểm chứng và công bố kết quả:

• Lượng Alkaloid – chất hỗ trợ ức chế phân bào, hạn chế quá trình phát triển của khối  u xơ tuyến tiền liệt trong cây Náng hoa trắng cao gấp 2 lần so với Trinh nữ hoàng cung.
• Hàm lượng chất xanh trong Náng hoa trắng cũng cao hơn Trinh nữ hoàng cung.
• Náng hoa trắng có tác dụng làm giảm phì đại lành tính trên tuyến tiền liệt lên tới 35,4%.
• Náng hoa trắng có tác dụng chống viêm mạn rất tốt, có khả năng làm giảm trọng lượng u hạt tới 25,4 %.
• Khi sử dụng Náng hoa trắng trong thời gian kéo dài cũng không gây tác dụng phụ hay độc tính.

Bài thuốc từ cây trinh nữ hoàng cung

Lấy 3 lá trinh nữ hoàng cung tươi, rửa sạch, thái nhỏ và sao khô đến khi lá hơi vàng. Dùng lá đã sao khô pha với nước nóng và uống trong vòng 1 tuần và nghỉ dừng uống 1 tuần. Sau đó lại tiếp tục uống ở tuần thứ 3. Uống luân phiên như vậy trong vòng 2 tháng và chờ kết quả.

Bài thuốc từ cây Náng hoa trắng

Bài thuốc 1:

Chuẩn bị 1 lá náng hoa trắng tươi rửa sạch lá, thái từng đoạn bằng đốt ngón tay và sao khô. Dùng lá sao khô cho vào hãm cùng khoảng 1,5 – 2 lit nước nóng thành nước trà sau đó dùng uống. Không uống khi đã để nước trà qua đêm. Có thể uống thay nước lọc hàng ngày. Kiên trì áp dụng trong 6 tuần và chờ kết quả.

Bài thuốc 2:

• Chuẩn bị: 10g lá náng hoa trắng đã phơi khô + ké đầu ngựa 40g + cây xạ đen 40g.
• Cách làm: Rửa sạch và cho các nguyên liệu cho vào đun với khoảng 1,5 lit nước lọc. Vặn nhỏ lửa khi nồi sôi và đun thêm khoảng 20 phút để nước ngấm. Uống nước sau bữa ăn khoảng 30 phút. Dùng uống 3 lần/ngày. Không uống nước sắc khi đã để qua đêm. Thực hiện liên tục 6 tuần và theo dõi kết quả.

Ngoài ra, đối với người bệnh bận rộn, không có thời gian sắc thuốc Nam thì có thể tìm hiểu các sản phẩm được tinh chế từ cây Náng hoa trắng như sản phẩm Vương Bảo giúp hỗ trợ điều trị nội khoa u xơ tuyến tiền liệt.

Vương Bảo được tinh chế từ Náng hoa trắng

Công ty TNHH Tư vấn Y dược Quốc tế đã nghiên cứu các bài thuốc từ Náng hoa trắng và bào chế thành công sản phẩm Vương Bảo.

Thành phần của Vương Bảo 100% được điều chế từ thiên nhiên với các loại thuốc quý như: Náng hoa trắng, Hải trung kim, Tàu bay, Sài hồ nam. Trong đó Náng hoa trắng chiếm khoảng 43% và được loại bỏ các thành phần không cần thiết giúp cơ thể dễ dàng hấp thu hơn.

Phẫu thuật mổ u xơ tuyến tiền liệt

Mổ u xơ tiền liệt tuyến được bác sĩ chỉ định thực hiện khi kích thước khố u xơ quá lớn nên việc điều trị bằng thuốc không có tác dụng hoặc ở bệnh nhân điều trị nội khoa đã thất bại.

Các phương pháp mổ u xơ tiền liệt tuyến hiện nay như:

• Mổ nội soi thông qua ống niệu đạo, được áp dụng với khối u có kích thước nhỏ dưới 80g. Một số phương pháp mổ như: mổ nội soi bốc hơi bóc u xơ tiền liệt tuyến bằng tia laser hoặc lưỡi dao lưỡng cực, phương pháp cắt khối u xơ qua niệu đạo (TURP)…
• Mổ mở qua bàng quang hoặc sau xương mu, thường áp dụng khi kích thước khối u xơ lớn (hơn 80g).
• Phương pháp nút động mạch u xơ tuyến tiền liệt (PAE)

Quy trình mổ u xơ tuyến tiền liệt và các phương pháp mổ u xơ tiền liệt tuyến chi tiết mời bạn tham khảo dưới đây:

 

Lối sống tốt cho người bệnh phì đại tuyến tiền liệt

Để việc điều trị bệnh u xơ tuyến tiền liệt thu về kết quả khả quan cũng như giúp người bệnh có một sức khỏe tốt hơn thì việc thay đổi các thói quen tốt trong cuộc sống hàng ngày có vai trò q uan trọng. Cùng tập những lối sống tốt cho người bệnh phì đại tuyến tiền liệt dưới đây nhé:

• Hạn chế đồ uống vào buổi tối, không nên uống gì trước khi đi ngủ từ 1 – 2 giờ để tránh thức dậy vào ban đêm.
• Không sử dụng quá nhiều cà phê hoặc rượu. Vì nó có thể là nguyên nhân tăng cường sản xuất nước tiểu và kích thích bàng quang.
• Uống thuốc lợi tiểu cần hỏi ý kiến của bác sĩ
• Hạn chế thuốc thông mũi hoặc thuốc kháng histamine.vì các thuốc này thắt chặt các các cơ xung quanh niệu đạo kiểm soát lưu lượng nước tiểu, mà làm cho nó khó khăn hơn để đi tiểu.
• Cố gắng đi tiểu vào các thời điểm thường xuyên để tập cho bàng quang có thói quen tốt

U xơ tuyến tiền liệt có thể điều trị được và việc điều trị từ sớm giúp làm hạn chế đáng kể các biến chứng cũng như giúp người bệnh đỡ mệt mỏi,  tránh việc phải áp dụng phẫu thuật mổ u xơ, tiết kiệm tiền bạc. Người bệnh hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của mình bằng việc thăm khám bác sĩ nếu phát hiện các triệu chứng rối loạn đường tiểu nhằm sớm phát hiện và điều trị u xơ tiền liệt tuyến