Dấu hiệu phì đại tuyến tiền liệt giúp phát hiện bệnh sớm

Nam giới bước vào tuổi trung niên luôn kèm theo sự lo lắng tuyến tiền liệt phì đại. Bệnh tưởng chừng không nguy hiểm nhưng gây ra khá nhiều phiền toái trong cuộc sống hàng ngày, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Cần nhận biết sớm chứng bệnh này để có phương pháp khắc phục và điều trị hiệu quả hơn.

Thế nào là phì đại tuyến tiền liệt?

Phì đại tuyến tiền liệt hay còn có tên gọi khác là u xơ tuyến tiền liệt, đây không phải là dạng bệnh lý ác tính. Khi mới sinh, tuyến tiền liệt có kích thước bằng hạt đậu Hà Lan, tuyến này phát triển cho tới khi nam giới 20 tuổi với kích thước tầm 15 – 20 g. Từ 30-45 tuổi tuyến này duy trì kích thước ổn định.

Giai đoạn từ 45 tuổi trở đi, tuyến tiền liệt phát triển không ổn định và có xu hướng phình to ra. Mức độ phì đại ở mỗi người khác nhau, bình thường ở mức 20g tăng thêm từ 30-80g, cũng có người từ 100-200g.

Sự phì đại của tuyến tiền liệt gây chèn ép bàng quang và niệu đạo dẫn tới các triệu chứng về rối loạn đường tiểu tiện như hiện tượng tiểu nhiều, tiểu rắt, tiểu đêm… gây ảnh hưởng tới sinh hoạt và cuộc sống hàng ngày của người bệnh.

Tại sao phải nhận biết sớm phì đại tuyến tiền liệt?

Các triệu chứng thường gặp của bệnh như: Són tiểu, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu nhiều lần trong ngày, có cảm giác buốt mỗi khi đi tiểu, dòng nước tiểu yếu hay ngắt quãng… Nhiều người vẫn cho rằng đây chỉ là các triệu chứng rối loạn theo tuổi tác, không đáng quan tâm mà không biết rằng đó là triệu chứng của nhiều bệnh nặng như sỏi bàng quang, hẹp niệu đạo, mà nhất là u bướu (phì đại) tuyến tiền liệt, ung thư tuyến tiền liệt . Hậu quả là nhiều người bệnh bị biến chứng không thể chịu được buộc phải đi khám khi bệnh đã trở nặng đòi hỏi điều trị phức tạp hơn. Chính vì thế, theo các chuyên gia y tế, cần chú ý tới các triệu chứng của bệnh để phòng ngừa, chữa trị kịp thời.

Việc phát hiện sớm bệnh lý sẽ cho kết quả chữa trị rất khả quan, vừa không mất nhiều chi phí vừa tránh phải phẫu thuật. Khi bệnh tiến triển sẽ gây ra nhiều khó khăn cho người bệnh. Điển hình là tình trạng rối loạn tiểu tiện, với tình trạng tiểu nhiều, tiểu đêm gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh như chứng mất ngủ, giấc ngủ bị gián đoạn… Khi chất lượng giấc ngủ không được đảm bảo người bệnh sẽ bị các triệu chứng khác như đau đầu, chóng mặt, mất tập trung,… ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, công việc và đời sống sinh hoạt.

Hệ lụy đáng sợ nhất của biến chứng phì đại tuyến tiền liệt là bị ung thư hóa. Theo các nghiên cứu khoa học cho thấy, trong tuyến tiền liệt bị đọng lại nhiều chất gây ung thư, do sự ứ đọng các chất này nơi tuyến bị phình to lâu ngày.

Trở ngại lớn nữa của chứng bệnh này đó chính là giảm dần hứng thú và có thể mất khả năng chăn gối của người bệnh. Hiện tượng phình to làm rối loạn xuất tinh, đôi khi khiến người bệnh có cảm giác đau rát, một số người phải bỏ hẳn đời sống tình dục vì tình trạng đau rát khi xuất tinh ngày càng nặng do bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Triệu chứng thường gặp của phì đại tuyến tiền liệt

Bị phì đại tuyến tiền liệt có các dấu hiệu chủ yếu là tình trạng rối loạn tiểu tiện, nhưng người bệnh lại ít khi chú ý tới những thay đổi đó. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp:

Tiểu tiện khó khăn

Người bệnh cảm giác đi tiểu khó khăn, phải đứng một lúc trong nhà vệ sinh mới đi tiểu được. Dòng nước tiểu yếu, thậm chí kèm theo hiện tượng tiểu buốt, tiểu rắt. vừa tiểu xong nhưng cảm giác đi tiểu không hết, nước tiểu vẫn đọng trong cơ thể.

Tiểu nhiều lần trong ngày

Số lần đi tiểu trong ngày tăng lên, làm người bệnh luôn có cảm giác buồn tiểu. Nhưng mỗi lần đi tiểu xong đều có cảm giác không hết nước, thời gian đi tiểu giữa 2 lần ngắn.

Đi đái vội, đái gấp

Bệnh nhân vừa đi tiểu xong lại buồn tiểu tiếp, tuy nhiên khi đã đi tiểu phải rặn rất lâu. Người bệnh giảm sút khả năng nhịn tiểu nghiêm trọng, có cảm giác mót tiểu cần phải đi tiểu ngay.

Són tiểu

Người bệnh mất khả năng tự kiểm soát nước tiểu do khối u phì tuyến tiền liệt chẹn vào phần ống niệu đạo sau dẫn đến người bệnh bị tiểu són, đi tiểu không tự chủ, không thể nhịn tiểu dù trong thời gian ngắn.

Tiểu ngắt quãng

Khi bị tiểu ngắt quãng nên nghĩ tới bệnh phì đại tuyến tiền liệt, các triệu chứng này sẽ nặng hơn nếu bị gặp lạnh hoặc thường xuyên uống rượu bia hoặc sử dụng thuốc chống cholinergic và thuốc thần kinh.

Tiểu nhỏ giọt

Đây gần như biến chứng nặng của chứng tiểu són, nước tiểu rỉ từng giọt làm ướt quần khiến người bệnh bị ảnh hưởng nặng nề đến tâm lí và sức khỏe, người bệnh mất tự tin khi tiếp xúc, gặp gỡ mọi người.

Tia nước tiểu yếu bất thường.

Nước tiểu có màu hồng nhạt: do người bệnh rặn tiểu quá sức làm vỡ mạch máu li ti trong đường tiết niệu (ở trường hợp nặng)

Bí tiểu

Triệu chứng bí tiểu thường xảy ra ở 2 dạng: bí tiểu cấp tính và bí tiểu mãn tính.

• Bí tiểu cấp tính: Là hiện tượng người bệnh mót tiểu nhưng không thể tiểu tiện được dù đã cố rặn, bụng căng và chướng, bàng quang căng tức rất khó chịu. Trường hợp này cần đưa người bệnh đi thông tiểu kịp thời tại các cơ sở Y tế để tránh các biến chứng nguy hiểm.
• Bí tiểu mãn tính: người bệnh bị lắng đọng một phần nước tiểu trong bàng quang, không thể tống ra toàn bộ trong quá trình tiểu tiện. Không giống như bí tiểu cấp tính, bí tiểu mãn tính diễn ra trong thời gian dài và người bệnh vẫn có thể tiểu tiện được khi mắc. Tuy nhiên, nếu kéo dài và không được điều trị kịp thời, bệnh có thể biến chứng gây nhiễm trùng bàng quang, sỏi bàng quang…

Ngoài các dấu hiệu ở trên, để biết chính xác bản thân có mắc chứng phì đại tuyến tiền liệt hay không cần đến trung tâm y tế để được các bác sĩ thăm khám, siêu âm bướu tuyến tiền liệt, đo độ nhô của tuyến tiền liệt và lượng nước tiểu còn tồn dư. Dùng phương pháp PSA để biết đó là bướu lành hay ác tính.

Tuy bệnh không quá nguy hiểm và có nhiều phương pháp để cải thiện tình trạng nhưng bệnh cần được phát hiện sớm để tránh các biến chứng xảy ra. Những biến chứng thường gặp như sỏi bàng quang, nhiễm trùng tiết niệu, bí tiểu mạn tính, chức năng thận suy giảm. Do vậy, khi thấy những dấu hiệu của bệnh cần đến bác sĩ chuyên khoa được khám và điều trị kịp thời.

Kích thước tuyến tiền liệt có ảnh hưởng đến triệu chứng phì đại tiền liệt tuyến không?

Câu trả lời là có. Kích thước tuyến tiền liệt có xu hướng phát triển trong suốt cuộc đời nam giới. Và sự phát triển này có ảnh hưởng, tác động trực tiếp đến triệu chứng bệnh cũng như các bộ phận xung quanh nó.

Khi mới chào đời, tuyến tiền liệt ở nam giới chỉ nhỏ bằng hạt đậu nành. Chúng phát triển lớn dần và đạt khối lượng ổn định 20g – 25g, hình dạng giống như quả óc chó vào độ tuổi thanh niên. Tuy nhiên, khi bước sang độ tuổi trung niên, các tế bào tuyến tiền liệt lành tính tiếp tục bị kích thích phình to làm cho khối lượng tuyến tiền liệt tăng cao và kích thước phì đại; chúng chèn ép trực tiếp vào bàng quang, ống niệu đạo và các bộ phận xung quanh. Đây cũng là nguyên nhân chính gây ra các triệu chứng bệnh như trên.

Mặc dù có mối liên hệ và tác động qua lại lẫn nhau, nhưng sự ảnh hưởng của kích thước tuyến tiền liệt với triệu chứng bệnh ở từng bệnh nhân lại khác nhau. Có người bệnh kích thước khối u phì đại nhỏ < 40g nhưng các triệu chứng rối loạn đường tiểu diễn biến nặng, việc điều trị nội khoa ít hiệu quả. Và ngược lại, cũng có những trường hợp bệnh nhân khối u phì đại tuyến tiền liệt > 80g nhưng các dấu hiệu phì đại tuyến tiền liệt chỉ ở mức độ vừa phải (thậm chí là ít).

Hiện nay để đánh giá mức độ nghiêm trọng của triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt, các bác sĩ chuyên khoa thường đo lường bằng các chỉ số định lượng theo bảng chỉ số triệu chứng của Hiệp hội Tiết niệu Hoa Kỳ (AUA).

Điều trị như thế nào?

Không phải tất cả người bệnh phì đại tuyến tiền liệt đều phải điều trị. Những người không bị ảnh hưởng nhiều của triệu chứng bệnh thì không phải điều trị nhưng phải kiểm tra định kỳ để xem tình trạng bệnh có trở nên xấu đi hay không? Nên xét nghiệm PSA để xem có bị  ung thư tuyến tiền liệt hay không để có biện pháp xử lý kịp thời.

Đối với những người bệnh cần thiết phải điều trị, việc lựa chọn phương pháp điều trị nào phụ thuộc vào khá nhiều yếu tố như dấu hiệu lâm sàng, kích thước u phì đại và tình trạng sức khỏe của người bệnh.

Điều trị bằng thuốc

Với những người có triệu chứng rối loạn tiểu tiện, ảnh hưởng tới sinh hoạt hàng ngày thì trước mắt phải điều trị nội khoa. Một số thuốc sử dụng phổ biến hiện nay là thuộc nhóm ức chế alpha 1 có tác dụng làm giãn cơ trơn thành mạch, tuyến tiền liệt và cổ bàng quang giúp làm giảm bớt tình trạng tắc nghẽn niệu đạo do phì đại tuyến tiền liệt. Các thuốc ức chế alpha 1 không làm “tiêu” khối u mà chỉ giúp cho tiểu tiện dễ dàng do cổ bàng quang và niệu đạo dễ mở rộng khi đi tiểu. Thuốc này cũng làm giãn một số cơ vòng khác trong cơ thể và gây tác dụng phụ như giảm huyết áp.

Ngoài ra, còn một số thuốc khác như các thuốc kháng androgen thường được dùng phối hợp với thuốc trên để làm giảm triệu chứng. Tác dụng phụ của thuốc bao gồm giảm ham muốn tình dục, các vấn đề về cương dương hay phóng tinh.

Xem thêm: Bị phì đại tuyến tiền liệt nên uống thuốc gì?

Các phương pháp khác

Điều trị bằng ngoại khoa hầu như là để giảm triệu chứng. Hiện nay, phổ biến nhất là áp dụng phương pháp cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng nội soi qua đường niệu đạo. Khi tuyến tiền liệt quá to, không sử dụng được bằng phương pháp cắt nội soi thì phải mổ bóc u xơ. Ở phương pháp này, bác sĩ rạch một đường ở bụng hay giữa bìu và hậu môn để bóc bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt.

Một số biện pháp hỗ trợ điều trị không dùng thuốc được chứng minh có hiệu quả và hỗ trợ điều trị như:

• Ngâm nước ấm toàn bộ vùng chậu hông kết hợp xoa bóp phía ngoài hàng ngày.
• Uống đầy đủ nước, nhất là mùa hè nhưng luôn nhớ là ưu tiên uống vào ban ngày; sau 19 giờ, nên hạn chế uống nước hoặc ăn các loại đồ ăn nhiều nước.

Ngoài ra, để hỗ trợ điều trị người bệnh sử dụng thực phẩm chức năng Vương Bảo. Thành phần là cao nắng hoa trắng, cao hải trung kim, cao rau tàu bay và cao nam sài hồ có tác dụng ngăn ngừa và hạn chế sự phát triển của u xơ ( phì đại lành tính ) tiền liệt tuyến.  Đồng thời cải thiện các rối loạn tiểu tiện ở bệnh nhân u xơ tiền liệt tuyến, tiểu đêm, tiểu buốt, tiểu không hết, tiểu nhiều lần.